De weersextremen als gevolg van de klimaatverandering stelt landbouwers voor grote uitdagingen. De afgelopen jaren werd het voorjaar gekenmerkt door hetzij extreme droogte (jaren 2022 en 2023), hetzij overvloedige neerslag (2024). Onder zulke omstandigheden is het zeer moeilijk om tot een goede inzaai van zomerteelten te komen. Bij te droge omstandigheden kiemen zaden niet zonder irrigatie, bij te natte omstandigheden krijgen we te maken met een slechte opkomst, plantverliezen, groeiachterstand en een moeizame onkruidbeheering.
Een verschuiving naar meer en nieuwe winterteelten zal landbouwers in Vlaams-Brabant helpen om dit knelpunt om te zetten in een opportuniteit. De introductie van nieuwe teelten in het teeltplan zorgt voor een betere risicospreiding in functie van extreme weersomstandigheden. Door specifiek in te zetten op wintervarianten van deze teelten kunnen landbouwers flexibeler omgaan met het tijdstip van inzaai. Wintergewassen zijn doorgaans vroeger van het veld en creëren daardoor ook kansen op een tweede oogstbaar gewas in nateelt, wat op zijn beurt gunstig is voor de graad van bodembedekking en de rendabiliteit voor de telers.
Door het gamma aan beschikbare winterteelten (granen en koolzaad) uit te breiden met nieuwe winterteelten die aangepast zijn aan ons klimaat, zoals winterdeder en winterkarwij, realiseren we niet alleen klimaatadaptatie in de landbouw, we dragen ook bij tot het versterken van de biodiversiteit (bodemleven, nuttige insecten en bestuivers) wat leidt tot een robuuster en evenwichtiger ecosysteem.
Daarnaast is er ook de gunstige invloed op bodemkwaliteit, waterinfiltratie en het beperken van erosie (klimaatadaptatie), doordat de bodem langer bedekt blijft, door te vermijden dat je tijdens suboptimale periodes de grond bewerkt en door nieuwe, diepwortelende gewassen aan het teeltplan toe te voegen. Dit zorgt ervoor dat de bodem beter om kan met extreme regenval en meer water kan vasthouden. Het langer bedekt houden van de bodem en verminderen van de bodembewerking draagt bij tot het behoud van CO2 in de bodem en op die manier tot klimaatmitigatie.
Tenslotte draagt het project er toe bij om lokale ketens te sluiten, en op die manier het aantal voedselkilometers terug te dringen (klimaatmitigatie).
In het Praktijkpunt Landbouw Vlaams-Brabant deden we de voorbije jaren heel wat verkennende ervaring op met nieuwe teelten. In dit project richten we ons specifiek op de meest veelbelovende nieuwe winterteelten, namelijk winterdeder (Camelina sativa), winterblauwmaanzaad (Papaver somniferum), 2-jarige karwij (Carum carvi) en wintermosterd (Brassica juncea). We richten ons op de belangrijkste teeltvraagstukken, demonstratie, begeleiding van telers, het verbinden van telers en afnemers en een impactanalyse op vlak van rendabiliteit en klimaat.
